به گزارش خبرگزاری «حوزه»، سلسله نشست های علمی با موضوعات مختلف به همت مؤسسات و مراکز علمی و پژوهشی حوزه برگزار شده و معاونت پژوهشی حوزه، این نشست ها و مقالات آن را در قالب «کتاب نمایه» تدوین و در اختیار خبرگزاری حوزه قرار داده است.

آنچه در ذیل می خوانید، چکیده ای از نشست علمی «نقش اعتقادات و علم کلام بر علم اقتصاد» به همت پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و سخنرانی استاد: حجت الاسلام والمسلمین مهدی هادوی تهرانی می باشد.

اندیشۀ مدوّن با تقسیم دین نفس الأمری و دین مرسل، دین مرسل را شامل عناصر جهان شمول و موقعیتی می داند. عناصر جهان شمول اسلام دو گونه است:

1. عناصری که نمود جهان بینی اسلام در یک حوزه خاص هستند. این گونه عناصر از قبیل قضایای «هست» بوده و رنگ کلامی- فلسفی دارند؛ مطالعه رزاقیت خداوند در زمینه اقتصاد از جملۀ این قضایا است.

2. عناصری که از نتایج جهان بینی و از قبیل «باید» هستند. این قضایا شامل مبانی و اهداف اند.

مجموع این دو عناصر، مکتب اقتصادی اسلام را تشکیل می دهند. اموری از قبیل مالیت و ارزش، آزادی فعالیت های اقتصادی و حدود آن، جایگاه دولت در اقتصاد و قواعد توزیع منابع طبیعی، ثروت و درآمد در زمرۀ مبانی و عدالت اقتصادی، قدرت اقتصادی حکومت اسلامی، رشد، استقلال و خودکفایی در عداد اهداف اقتصادی اسلام می باشند.

از دیگر عناصر این نظریه، نظام، نهاد و حقوق است.

با توجه به ضرورت نگاه سیستمی و نظام مند در اسلام، می توان به مجموعه هماهنگ، الگوی کامل، مفاهیم خالص و نظام کارآمد دست یافت.

گونه های تأثیر مفاهیم کلامی در حوزه اقتصاد با مثال های زیر تشریح می شود:

1. اگر رزاقیت الهی را باور داشته باشیم در مقابل نظریه مالتوس که محدودیت امکانات و منابع را بیان می کند به گونه ای دیگر برنامه ریزی خواهیم کرد.

2. شاخص اصلی توسعه، توسعه باور دینی است که آثار فراوانی در حوزه اقتصاد دارد؛ از جمله:

الف: اگر توکل را در جامعه داشته باشیم با کاهش نرخ پس انداز بانکی، افزایش نرخ ریسک پذیری اقتصادی، کاهش نرخ بیمه گری و افزایش نرخ کمک های بلاعوض مواجه خواهیم شد.

ب: داشتن زهد، تلاش اقتصادی حداکثری و برداشت حداقلی، افزایش نرخ فعالیت های اقتصادی، افزایش کمک های بلاعوض و کاهش نرخ مصرف گرایی را در پی دارد.

ج: ایمان به قیامت، افزایش نرخ پرداخت مالیات، افزایش نرخ عمل به تعهدات اقتصادی، کاهش نرخ مفاسد اقتصادی، افزایش نرخ توجه به منافع عمومی، افزایش نرخ سرمایه گذاری در بخش های عمومی را موجب می شود.

به هر حال اعتقادات اسلامی، آثار اقتصادی زیر را در پی دارد:

1. توسعه اقتصادی کلان؛

2. توسعه امنیت اقتصادی: امنیت مالکیت و امنیت سرمایه گذاری؛

3. کاهش فقر؛

4. توسعه عدالت اقتصادی؛

5. کاهش قدرت خلق پول.

منبع: نمایه، چکیده نشست های علمی حوزوی.